Küba hızla değişiyor, en son neler oldu?

Küba’da son birkaç yılda çarpıcı bazı değişiklikler yaşandı. Bu değişiklikler geleceğe dair bazı sinyaller veriyor. İlk defa 2011 yılında gitmiştim ve izlenimlerimi “Küba’da fotoğraf peşinde 22 gün ve bazı gerçekler” yazısında aktarmıştım.  Üç yıl sonra tekrar giderek bir ay kaldım ve 2014 Aralık ayında döndüm. Bu sefer daha detaylı, daha hassas bir gözlem yapma fırsatım oldu.

En bariz gelişmeler ise biz orada iken yaşandı. Küba beşlisinden kalan üç kişinin serbest bırakılması ve ABD’nin ilişkileri normalleştirmek için yaptığı çağrı gibi.

Bir kaç başlık altında sadece bu üç yılda olan/olamayan değişiklikleri paylaşacağım. Önümüzde yıllarda ise bu değişikliklerin logaritmik olarak artacağını düşünüyorum.

Eski Amerikan Arabaları

Her geçen yıl yeni arabaların sayıları artıyor, dolayısıyla Eski Amerikan Arabalarının yüzdesi azalıyor, sayıları azalmamış olsa bile görece olarak eskiye oranla daha azmışlar gibi görünüyor. Bu ise Küba’nın havasını hızlı bir şekilde değiştiriyor. Aşağıdaki fotoğraf bir süre sonra ender görülenler arasında olabilir.

Altyapı ve restorasyon çalışmaları

Havana’da bir çok noktada (Capitolio ve Obispo caddesi dahil) altyapı ve restorasyon çalışmalarının başlatılmış olduğunu gördük. Kaldığımız evin önü iki yerden ayrı ayrı kazıldı ve tekrar kapatılıp beton döküldü.

Seyahat özgürlüğü

Artık Kübalılar yurtdışına çıkabiliyor, bunun için gideceği ülkeden bir davet mektubu gerekiyor. Ülke içerisinde kalmaları konusunda eskisi kadar baskı yok.

Ev ve araba satın almak

Artık Kübalılar kendilerine rahatlıkla ev ve araba satın alabiliyorlar. Hatta Havana’da mobil çalışan bir emlakçı bile var, Prado caddesi üzerinde sabahları görebilirsiniz. Fakat yeni konut sorunu artarak devam ediyor, acilen çözüm bulunması gereken bir konu haline gelmiş durumda.

CUC ve CUP

Para konusu halen sıkıntılı fakat gözlemlediğim başka bir şey de CUC kullanımının yaygınlaşmış olması ve fiyatların çoğunun CUC üzerinden verilmesi. Eskiden bazı yerlerde CUC verdiğinizde kafası karışan bir Kübalı ile baş başa kalabiliyordunuz. Yakında bu para birimlerinden birinin kaldırılması planlanıyor.

Fiyatlar

Turistlere uygulanan fiyatlar bir hayli artmış durumda, otel, casa, taksi, restoran için harcayacağınız parayı iyi hesaplamak gerekiyor. Halkın bulunduğu yerlerde çok fazla değişiklik yok ama CUC olarak satılan birçok şeyin fiyatı artmış.

Temizlik

Özellikle Havana (halen pis olmasına rağmen) eskiye oranla biraz daha temiz görünüyor. Her gün sabah sokaklarda düzenli olarak yapılan temizlik kendini belli ediyor. Ama akşama doğru tekrar pislendiği görebiliyorsunuz.

Yabancı şirketler

Eskiye oranla daha çok yabancı şirket ve markanın ülkeye girdiğini farkettik. Yatırım koşullarını rahatlatan ekonomik yasayla birlikte ve erken gelen kazanır mantığıyla yakında bu rakamın inanılmaz bir şekilde artacağını söylemek yanlış olmaz sanırım. Özellikle Mariel Limanı Projesi ile birlikte bunun adımları atılmış durumda.

Şehirlerarası taşımacılık

Şehirlerarası taşımacılıkta kullanılan araçlar artmış ve birçoğu yenilenmiş. Özellikle Çin yapımı yeni nesil Ytong marka otobüslerin fazlalığı dikkat çekici düzeyde. Turist otobüsleri olarak ta yine Ytong marka otobüsler kullanılıyor. Aşağıdaki fotoğraf 2011 yılında çekilmişti.

Internet

Bu konuda çok büyük bir değişiklik yok. Eğer yabancı bir pasaportunuz varsa büyük otellerde (saati 10-15 TL arasında) yüksek hızlı internet kullanabilirsiniz. Kübalılar için halen yasak; sadece akademik çalışmalar ve gazetecilik işleri için izin veriliyor. Bu hizmeti ise düşük hızlarda Etecsa veriyor.

Müzik, Rom, Puro ve Kahve

Bunlar halen eskisi gibi canlılığını ve güzelliğini koruyanlar arasında.

Yemek

Eskiye oranla fiyatları biraz artmış olsa da çok lüks bir ile sıradan bir yer arasındaki fiyat farkı henüz açılmamış. İyi bir balık ızgaranın fiyatı 8-12 CUC arasında değişiyor. Turizme açılmış bir yer olarak yemek konusuna biraz daha özen gösterilmesi gerekiyor. Onlarca farklı restauranta gitmiş olmamıza karşın çeşitlilik halen yeterli değildi.

Bankacılık

Bankalar herkese kredi verebiliyor. Kredi alanlar borçlarına teminat olarak evlerini veya diğer varlıklarını gösterebiliyorlar. Geri ödeme için de belirlenen süreler artırılmış. Bu durum küçük işletmelerin sayısının artmasına yarayacak. Zaten devlet biraz küçülmek ve elindeki fabrika ve atölyelerin bir kısmını işçi kooperatiflerine devretmeyi planlıyor.

Afişler, Sloganlar

Eskiden tüm gittiğimiz şehirler arası yollarda sosyalizm, komünizm propagandası olan afişler veya devrime ait hatırlatmalar, Che’nin veya Küba beşlisinin posterleri vs. bulunurdu. Şimdi gördüğüm kadarıyla bunlar üçte bir kadar azalmış durumda.

Gece Hayatı

Gece hayatı her zamanki gibi hareketli, sex turizmi de öyle. En yaygın olduğu şehir Havana. Polis kontrolleri Malecon, Prado ve Obispo caddelerinde sıklaşmış gibi görünse de en yaygın olduğu yerler buralar, göz yummalar ve boşvermişlik ise devam ediyor.

Gelir dağılımı

Daha önceki yazımda da belirtmiştim, buraya ilk kez gelen ve kısa süre kalan insanlar için fark anlaşılır gibi değil; fakat uzun süre kalan veya buna kafa yoranlar için kendini belli etmektedir. Aylık 700 CUC vergi veren bir beyaz taksi şöförü, yaz tatilinde bir aylığına ABD’ye giden bir Casa Paticular sahibi tabii yine beyaz, tüm suçluların ve işsizlerin %95’i ise siyah. Bunlar sadece çarpıcı birkaç tanımlama.. Aynı eğitimi ve hizmetleri almalarına rağmen siyahların nüfustaki oranı ise her geçen gün armakta. Tabi tüm bunlar dışında aylık 15-20 CUC alarak geçimini sağlamaya çalışan yoksul halk eşit durumda.

Sonuç

Kanımca Küba 10 yıl sonra bugünden tamamen farklı bir ülke haline gelecek. Bu ise halkın içerisinde güçlenen karşı devrim hareketinin bir ayaklanması şeklinde değil, tamamen doğal, hızlı bir evrim süreciyle gerçekleşecektir. Nasıl ve ne olursa olsun, temennim Küba’da yaşayanlar için iyi olması. Sadece birkaç neden yazmak yeterli, aklıma gelenleri sıralıyorum;

• Internet: Yakında halkın kullanımına açılmak zorunda, bu olduğunda değişim hızı inanılmaz boyutlara taşınacak.
• Turizm: Ne kadar fazla turist gelirse küreselleşme canavarının kolları Küba’ya o kadar fazla dolanacak.
• Markalar ve yabancı şirketler: Bunun için adımlar atılmış, çağrılar yapılmış ve kolaylıklar sağlanmış durumda.
• Devrimi gerçekleştiren neslin yok olması: Artık devrim sadece yazılarda ve anlatılarda kalan birşey haline geliyor. Onu bire bir yaşayan insanlar azalıyor ve bir süre sonra hiç kalmayacak. Yeni neslin devrim hissiyatı sadece öğretilenlerle sınırlı o zamanı yaşayanların ki gibi değil.

Neden yazıyorum? Çünkü Küba’yı ve orada yaşayanları seviyorum. Oradakiler henüz paranın kirletemediği çocuklar gibi. İnanın sizi dolandırmaya çalışanlar bile oldukça acemi.. Dünyanın geri kalanından izole bir şekilde komün hayat yaşamaları durumunda bu şekilde kalabilirler. Fakat artık ne izoleler ne de komün hayat yaşamıyorlar. Belli bir görüşün penceresinden duygusal yaklaşımlarla olaya bakanları yine kızdırmış olabilirim; ama benimle gelen arkadaşlarımdan sizinle aynı fikirde olan çok kişi vardı; yani başlangıçta..

Henüz fotoğrafların tamamına bakma fırsatım olmadı; ama yeni ve eski fotoğrafların bulunacağı yer: Küba Fotoğraf Galerisi.

Unutmadan söyleyeyim Küba uçak bileti ararken turna.com‘a bakmayı ihmal etmeyin.